Bizans'ın İlk Kilisesi
Bizans'ın ilk Kilisesi,Osmanlının ilk müzesi "Aya İrini".Topkapı Sarayının dış avlusunun güneyinde,Sur-i Sultani içinde Ayasofya Kilisesinin kuzeydoğusunda yer almaktadır.Aya İrini ismi"Kutsal Barış" anlamına gelen Hagia Eirene(Aziz İren) isminden gelmektedir.İstanbul'da kültürlerin kesiştiği tarihi kavşakta yer alan bu yapı Bizans'ın ilk kilisesi daha sonra ise Osmanlının ilk müzesi olmuştur.
2.500 yıllık bir tarihe sahip olan yapı,Bizans imparatoru "İmparator Konstantin" tarafından inşa ettirilmiştir.Birçok kez restore edilen yapı Osmanlıda camiye çevrilmeyen tek kilisedir.Bizans ve Roma kültürüyle oluşturulan yapıda Osmanlı döneminde çeşitli eklemeler yapılmıştır.
Kilisenin Yapılış Hikayesi
Kilisenin yapılışında rivayet edilen hikaye ise şöyledir:İmparator Konstantin'in şehri başkent yaparak yeniden imar ettiği dönemde,birçok Romalı Konstantinapol'e gelir.Gelenlerin içinde inançlı bir Hristiyan olan Penolope isimli bir kadında vardır.Penolope Pagan olan Roma halkını Hz. İsa ile tanıştırmak ister.Fakat Romalılar inancını reddetmesi ve Pagan olması için Penelope'ye çeşitli işkenceler yaparlar.Önce yılanlarla dolu bir kuyuya atarlar ama yılanlar ona hiçbir şey yapmazlar.Sonra büyücülükle suçlayıp taşlarlar.Son olarak atlara bağlayıp sürüklerler.Penolope işkencelerden hiçbir zarar görmeyince Romalılar ona biat ederler.Rivayetlere göre şehir halkı Hristiyanlıkla tanışınca hiç taşkınlık yapmazlar ve yıllar süren isyanlarda sona erer.İmparator Penelope'yi azize ilan eder ve onun için Aya İrini kilisesini yaptırır.
Kilisenin Mimari özellikleri
Kilise klasik bir Roma ibadethanesi gibi bazilikal planda çizilmiştir.Kilise atrium,narteks,üç nefli noastan bölümlerinden oluşmaktadır.Kilisenin üst katı antik roma haçı şeklinde planlanmıştır.8.ve 9.yy etkili olan İkona Kırıcılık Akımı(İkona Karşıtlığı) ile kilisedeki tüm mozaikler,freskler ve ikonaları yok edilmiştir.İkonoklazma(İkona Karşıtlığı) döneminde kiliselerde sade bir mimari tercih edilmiştir.İç mekanlar yalnızca sade bir mimari ile süslenmiştir. Bu akımdan nasibini alan ve yeniden inşa edilen Aya İrini'de sade bir mimari tercih edilmiştir.Aya İrinin duvarlarında ve apsisinde sadece bir haç süslemesi bulunmaktadır.
Osmanlı Döneminde Aya İrini
İstanbul'un fethinden sonra kilise camiye dönüştürülmemiş ve cephanelik olarak kullanılmıştır.Daha sonra Osmanlı döneminde müzeye çevrilmiştir.Günümüzde ise Ayasofya Müdürlüğüne bağlı bir kurum haline gelen kilisede çeşitli kültür ve sanat etkinlikleri yapılmaktadır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder