Diyarbakır'da Bir Roma Sınır Garnizonu"Zerzevan Kalesi"
Bünyesinde birçok tarihi ve doğal güzelliği barındıran ve medeniyetlere ev sahipliği yapmış bir şehir Diyarbakır.Yer altında ve yer üstünde birçok eşsiz esere ve kültürel ögeye ev sahipliği yapan Diyarbakır son yıllarda kazı çalışmaları ile gün yüzüne çıkan ve adı sık sık duyulmaya başlayan Zerzevan Kalesi ile dikkat çekmektedir.Birçok farklı medeniyete ev sahipliği yapmış ve farklı birçok dini bünyesinde barındıran Zerzevan Kalesine ve kalenin içinde bulunan Mithraizmin doğudaki ilk tapınağı olan "Mithras Tapınağına" yakından bakalım.
Zerzevan Kalesi ve Geçmişi.
Zerzevan Kalesi geçmişteki işleviyle Doğu Roma Garnizonunun geçmişi yaklaşık 3 bin yıl öncesine dayanmaktadır.Restore çalışmalarıyla gün yüzüne çıkan tarihi ve askeri yerleşim alanı olan kale,Diyabakır ve Mardin arasında Demirölçek mahallesi sınırlarında yer almaktadır.Roma döneminde sınır garnizonu olarak kullanılan kale Diyarbakır'ın en önemli Doğu Roma eserlerinden kabul edilmektedir.Zerzevan Kürtçedeki altın kelimesinden türetilmiştir.
2020 yılında Dünya Mirası Geçici Listesi'ne giren kale, 60 bin metre kare ve 124 metre yüksekliğinde bir tepenin üzerine inşa edilmiştir.Etrafı burç ve surlarla örülmüş askeri bir şehir konumunda olan kalede surların yüksekliği 12,uzunluğu ise bin 200 metreyi bulmaktadır.
İlk inşa dönemi kesin olmamakla birlikte Zerzevan'da Asur döneminde Kinabu olarak adlandırılan bir kalenin varlığından söz edilmektedir.Pers döneminde de kullanıldığı düşünülen bu kale Zerzevan Kalesidir.Kalenin antik ismi Samachi olarak düşünülmektedir.Mevcut mimari yapılar Roma İmparatorluğu döneminde onarılmış ve bazıları ise yeniden yapılarak yapı son halini almıştır.Su bakımından zengin ve verimli bir bölgede olan kale askeri alan dışında sivillerinde yaşadığı bir yer olarak düşünülmektedir.Stratejik bir konumda ve ticaret yolları üzerinde olan kale İslam ordularının fethinden sonra jeopolitik önemini kaybetmiştir.
Zerzevan Kalesi ve Bölümleri.
2014 yılındaki kazılarda 12 metre yüksekliğinde,1200 metre yüksekliğinde sur kalıntıları,22 metre yüksekliğinde gözetleme kulesi,kilise,saray,konut,kaya mezarları,hamamlar,tahıl ve silah depoları ile 54 su sarnıcı ortaya çıkmıştır.2017 ise Mithras Tapınağı bulunmuştur.
Kalede güneyinde kamu yapıları,gözetleme ve savunma kulesi,kilise,yönetim binası,arsenal,kaya sunağı kalıntıları yer alır.
Kuzeyinde ise cadde-sokaklar ve konutların izleri vardır.Konutların bulunduğu alanda su sarnıçları,yeraltı ibadethanesi,yeraltı sığınağı ve işlevi binmeyen yapılar vardır.
Mithras Tapınağı.
2017 yılında Zerzavan Kalesinde tesadüfen keşfedilen tapınak,Mithraizmin doğudaki ilk tapınağıdır.Tapınak yaklaşık 1800 yıllık olduğu tahmin edilmektedİr.Yer altına ana kaya oyularak inşa edilen tapınak,7 metre uzunluğunda,5 metre genişliğinde ve 2,5 metre yüksekliğindedir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder